Automatiseren (regio rondom Zwolle)
Bart Boogers, Anja Sikkenga, Belinda Terlouw (OJS de Swoaistee, De Krullevaar, KPZ)

In een verdiepingsbijeenkomst van het Netwerk Rekencoördinatoren op de Katholieke Pabo Zwolle hebben we ons gebogen over het onderwerp Automatiseren. Een onderwerp dat op alle basisscholen vaak ter sprake komt. Wat maakt dat de automatisering soms zo moeizaam verloopt? Waarom beklijft het niet altijd? Maar ook: Wat is nu eigenlijk automatiseren? We kennen allemaal de definitie, maar dekt deze definitie de lading en hebben wij daar allemaal wel dezelfde beelden bij?
In de verdiepingsbijeenkomst hebben we gedeeld wat wij allemaal onder automatisering verstaan en hoe we daar binnen onze school mee omgaan. Vervolgens hebben we ons verdiept in wat de literatuur ons vertelt over deze fase in de reken-wiskundige ontwikkeling. Aan het eind van de bijeenkomst hebben we aanbevelingen genoteerd voor een goede automatisering binnen de school en hebben we suggesties gegeven voor een uitbreiding van de definitie. We willen hierover graag met andere rekencoördinatoren in gesprek. In deze ronde willen we graag kort presenteren wat we hebben gedaan in de verdiepingsbijeenkomst en wat de opbrengst was. Op basis hiervan willen wij andere rekencoördinatoren in een interactieve werkvorm uitnodigen met ons mee te denken, zodat we er gezamenlijk een nog completer verhaal van kunnen maken. We nodigen jullie hier dan ook van harte voor uit.

Een doorgaande lijn rekenen naar groep 3 (rondom Assen)
Sjoukje Slouwerhof, Linette Wiekema, Margreeth Mulder (obs de Wyken, obs de Meander, Wizz-Scholing/Instar/Meesterschap)

Een goede doorgaande lijn in het rekenen van groep 2 naar groep 3 wordt door veel scholen als een knelpunt ervaren. Met name de meer schoolse aanpak, waarbij leerlingen aan een eigen tafeltje zitten en langere tijd met verplichte opdrachten aan het werk zijn, maakt dat een deel van de leerlingen moeite heeft om te wennen aan het systeem in groep 3. Scholen kunnen hier de druk vanaf halen door een doorgaande lijn te realiseren, waarbij de ontwikkeling en de wijze waarop jonge kinderen leren leidend is. Sjoukje Slouwerhof en Linette Wiekema zullen vertellen wat zij belangrijk vinden in de overgang van groep 2 naar groep 3 en welke vragen en dilemma’s zij tegen komen op hun school bij het realiseren hiervan. In de werkgroep gaan we aan de slag met de volgende vragen:

• Hoe zit het met de rekeninhoudelijke aansluiting van groep 2 naar groep 3
• Welke kansen en belemmeringen zijn er op de scholen
• Wat kun je als RC’er doen om de doorgaande lijn te bevorderen

De rekencoördinator in het netwerk (regio rondom Alkmaar)
Marion van Leen, Nel Bakker, Yvonne van der Eerden (Prof. Kraemerschool, Het Kerspel, OBD Noordwest)

De rekencoördinator is vraagbaak voor de leerkracht in de klas. Hij of zij stimuleert en onderhoudt het rekenonderwijs op school. Scholen die een rekencoördinator hebben, zijn beter in staat veranderingen in de school in te voeren en vast te houden. In Alkmaar bestaat sinds 2011 het netwerk ‘De Rekencoördinator aan het werk’. Deelnemers van dit netwerk komen drie dagen per jaar bij elkaar, breiden kennis en vaardigheden uit. En verdiepen zich in verschillende thema’s. In deze sessie wordt de verdere invoering en uitwerking van ERWD binnen Passend Onderwijs in de nabije toekomst als uitwerking gekozen.
Na afloop heeft de deelnemer zicht op de rollen en taken van de deelnemers in dit netwerk. Zij krijgen handreikingen hoe één dag van het netwerk ingevuld kan worden. Zij krijgen tips en ideeën aangereikt om zelf een netwerk van rekencoördinatoren op te zetten of voort te zetten.
Verder krijgt de deelnemer in de werkgroep antwoorden op de volgende vragen:

• Hoe is dit netwerk opgezet?
• Welke thema’s zijn tot nu toe uitgediept?
• Hoe worden de thema’s bepaald?
• Hoe zorgt de ‘kartrekker’ ervoor dat de deelnemers actief betrokken worden?
• Hoe wordt één dag netwerken opgezet?
• Hoe zag één van de dagen van het netwerk er concreet uit?
• Welke tips over opzet, voortgang van het netwerk geeft het bestaande netwerk mee?

Bruikbare en levendige groepsplannen voor rekenen! (regio rondom Utrecht)
Alex Nguyen, Martine van Schaik (De Klumpert Nijmegen, Marnix Academie)

Naar aanleiding van onvrede over de grootte en onbruikbaarheid van de groepsplannen op basisschool de Klumpert is er gezocht naar een mogelijkheid om met behulp van de PCDA-cyclus te komen tot groepsplannen voor rekenen die aansluiten en eerbaar zijn in de dagelijkse praktijk in de klas. Dit heeft geleid tot een groepsplan per blok voor rekenen, waarin voor de verschillende instructiegroepen gekeken wordt naar de rekendoelen, materialen die daarbij ingezet moeten worden, afgestemd op de onderwijsbehoeften van deze groepen. Er wordt ook dagelijks geëvalueerd en eventueel worden de plannen aangepast, wat zorgt voor levende, dynamische plannen voor rekenen. Na de afname van de LVS-toetsen worden de resultaten van de groep geanalyseerd aan de hand van een ander format, dat als onderlegger dient voor deze 'blokplannen'. In de workshop neemt Alex Nguyen jullie mee in de formats die zij op school gebruiken en hoe de invoering hiervan verlopen is. Hoe krijg je de collega's mee? Hoe controleer je of het werkt en haalbaar is in de praktijk? En op welke momenten stel je bij?

Return on investment, en dan verder... (een verhaal uit Rotterdam)
Ingeborg van den Heuvel (Fridtjof Nansen)

Vorig jaar vertelde Ingeborg (rekencoördinator) tijdens de NRCD 2016 haar verhaal hoe zij probeert haar werk als rekencoordinator zo goed mogelijk gepositioneerd te krijgen, binnen haar school, en samen met anderen. We zijn een jaar verder, en dat betekent ook dat er veel nieuws te vertellen valt, en ook te delen en te discussieren. Over hoe het op de eigen school gaat en wat er allemaal moet gebeuren. Maar ook hoe er in Rotterdam wat afstemming ontstaat met andere scholen (zelfs met het mbo).

Onderzoek naar en praktijk van de vertaalcirkel als middel tot professionalisering van pabodocenten en rekenspecialisten (regio rondom Nijmegen)
Saskia Nijhuis, Annelies Pot de Boer, Lieke van Meer, Frank van Merwijk, Gerard Boersma (HAN)

In de regio Arnhem-Nijmegen heeft een groep pabodocenten en rekenspecialisten uit het basisonderwijs het werken met de vertaalcirkel gekozen als thema voor wederzijdse professionalisering. De opbrengsten ten aanzien van zowel professionalisering van de groepsleden als van werken met de vertaalcirkel komen aan bod.

Lieggrafieken
Barbarella Janus, Fokke Munk en Ronald Keijzer (Brede school Rembrandt, iPabo)

Kinderen komen regelmatig in aanraking met grafieken. Dat gebeurt binnen de school, maar vooral ook daarbuiten. Als ze grafieken tegenkomen buiten de deuren van de school, gaat het om grafieken waarin de ontwerper van de grafiek geprobeerd heeft informatie over een aspect van de maatschappij grafisch kort en bondig in beeld te brengen. In het basisonderwijs leren kinderen om dergelijke grafieken te lezen en te interpreteren. Om dat te leren is het goed zelf grafieken te maken. In deze werkgroep laten we zien dat een lieggrafiek maken leerlingen de kans biedt om goed na te denken over het verwerken van informatie in een grafiek. We gaan gezamenlijk op zoek naar situaties die zich lenen om kinderen lieggrafieken te laten maken.

Met Sprongen Vooruit groep 5&6
Julie Menne (Menne-Instituut)

Op grond van het promotie-onderzoek Met Sprongen Vooruit heeft Menne Instituut de cursus Met Sprongen Vooruit groep 5&6 ontwikkeld. Het doel van deze cursus is dat u uw leerlingen leert rekenen volgens een beproefde didactiek. Reeds 51% van de scholen maakt gebruik van het rekenprogramma Met Sprongen Vooruit.
Tijdens deze workshop maakt u kennis met de leerlijn voor het onderhouden en uitbreiden van de rekenbasis en voor het vermenigvuldigen en delen. Dit doen we aan de hand van oefeningen en spellen uit het Rekenspellenboek groep 5&6. Hierin staan per leerlijn opeenvolgende productieve oefenlessen die het oefenen in groep 5 en 6 interessant houden voor de kinderen én de leerstof. Aan de orde komen de rekenstrategieën halverwege de basisschool, niveaus van formalisering en de mate van verkorting, de verschillende fasen van vermenigvuldigen en de verschillende modellen voor vermenigvuldigen. Verder verneemt u welke uitleg bij de spellen volstaat en waaraan feedback bij een fout moet voldoen. Al deze handreikingen kunt u vanaf morgen inzetten.
Deelnemers aan deze workshop krijgen een cadeautje! Hiermee kunt u aan de slag zoals Met Sprongen Vooruit bedoelt.

Kleuterwiskunde
Hilde Amse (Hogeschool Windesheim Flevoland)

Het is belangrijk dat jonge kinderen een positieve attitude ontwikkelen, dat ze rekenen en wiskunde interessant vinden, ervan genieten, dat ze nieuwsgierig worden en ook blijven. Elke dag doen zich in de klas situaties en ‘kwesties’ voor die met rekenen-wiskunde te maken hebben. Veel hangt af van de leerkracht; die moet deze situaties herkennen en weten te benutten door goede vragen te stellen. Als jonge kinderen in de groentewinkel of op de bouwplaat spelen, of eindeloos kopjes water in de theepot gieten, zien wij daar al ontluikende reken- en wiskundehandelingen in. Gaandeweg kunnen in het spel reken- en wiskundehandelingen interessant en functioneel gaan worden. Kinderen willen het spel steeds echter spelen, zoals volwassenen het doen. Dan weten wij dat ze een mathematische attitude ontwikkelen. Ze willen ‘zeker weten’ en ze leren dat het dan soms handig is om de werkelijkheid te verbeelden door te schematiseren en symbolen te gebruiken. In de workshop kijken we naar wat dit betekent voor het activiteitenaanbod en de interactievaardigheden van de leerkracht en de rol van de rekencoördinator.

Vragen stellen aan kinderen
Belinda Terlouw (KPZ)

In de rekenles geven kinderen antwoord op de vragen van de leerkracht. De vragen die zij zelf stellen zijn vaak gericht op uitleg om te komen tot het goede antwoord. Het liefst een antwoord dat de leerkracht graag wil horen. Hoe kan het dat kinderen die op jonge leeftijd zoveel vragen stellen uit nieuwsgierigheid, die vragen niet meer stellen als zij naar school gaan? Juist de vragen helpen je toch om te leren. Andersom hebben vragen het effect dat iemand zich gezien voelt. Als je oprecht nieuwsgierig bent naar hoe de ander denkt en als je vertrouwen hebt in zijn ontwikkelkracht, geeft dat de ander het gevoel dat zijn zienswijze ertoe doet en biedt dat ruimte aan creativiteit. Je brengt de ander dan letterlijk op verhaal en je kunt dan veel van die ander leren. Dat is in het hele leven zo en dus ook in het onderwijs. Vragen zijn belangrijk in de rekenles en dan vooral vragen die kinderen uitnodigen om zelf na te denken. Zo wordt veel zichtbaar voor de leerkracht en kan er beter op maat gewerkt worden. Als de vragen dan ook nog de creativiteit van de kinderen prikkelen, kan zelfs de leerkracht van de kinderen leren.
In de werkgroep gaan we aan de slag met vragen stellen. Welke vragen nodigen kinderen uit zelf na te denken? Welke vragen nodigen uit tot creatief denken? Wat kun je als leerkracht hiermee? Wat is het effect van deze werkwijze in de rekenles? Hoe kun je in je school een cultuur creëren die gebaseerd is op vragen stellen en dus op oprechte nieuwsgierigheid en vertrouwen in ontwikkelkracht van een ieder die deel uitmaakt van de gemeenschap binnen de school?

Speels leren en onderhouden van de basisvaardigheden rekenen
Marieke Gribling, Anneke Noteboom (basisschool de Trinoom, SLO)

Dat inzicht in en een goede beheersing van de basisvaardigheden voor het rekenen onmisbaar zijn, weten we allemaal. Toch blijkt dat zowel het leren als het onderhouden van die basisvaardigheden voor heel veel leerlingen in het basisonderwijs een probleem blijft. Flexibel omgaan met getallen, het vlot uit het hoofd rekenen onder 20 en 100 en kennen van de tafels, vraagt én blijft specifieke aandacht vragen van leerlingen. En voor elke leerling betekent dit wat anders. Onze aanpak was het ontwikkelen en inzetten van rekenspellen waarmee de leerlingen precies datgene kunnen oefenen waar ze zelf aan toe zijn. In deze workshop laten we u de verschillende spellen zien en spelen, die specifiek geschikt zijn om de basisvaardigheden voor rekenen te automatiseren en te memoriseren. We bespreken met u de ervaringen die wij met leraren en leerlingen hebben opgedaan en welke rol de leerlingen zelf in dit proces hebben. We stellen aan de orde hoe leerlingen ook zelf de verantwoordelijkheid voor het leren en onderhouden nemen, en hoe hierdoor niet alleen hun rekenvaardigheid, maar ook hun motivatie en plezier in rekenen toenemen.

Baas over de tablet
Nina Boswinkel, Lisanne Martens (Snappet)

Het gebruik van digitale media is niet meer uit de klas weg te denken. Iedere klas heeft computers en het digibord biedt mogelijkheden om de wereld binnen te halen. Het werken met tablets is een van de meest recente ontwikkelingen in deze lijn.
In deze werkgroep gaan we in op de vraag wat een leerkracht nodig heeft om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die het werken met tablets biedt. Vragen waar we aandacht aan willen besteden zijn:

• hoe kan de leerkracht de resultaten die zichtbaar zijn op het dashboard analyseren en er efficiënt op inspelen?
• hoe verhoudt het werken met de tablet zich tot bijvoorbeeld de onderste niveaus van het handelingsmodel (materiaalgebruik, modellen, gebruik van een kladblaadje)?
• wat vraagt het van de leerkracht om ervoor zorgen dat het werken met de tablet een meerwaarde heeft?

Onderzoekend leren in de rekenles (en de relatie met wetenschap en technologie)
Vincent Jonker (Universiteit Utrecht)

Hoe ga je nu, rekening houdend met de 21ste eeuwse vaardigheden die je ook zo graag in je rekenles wilt vervlechten, aan het werk? In deze werkgroep gaan we aan het werk met enkele voorbeelden uit het boekje ' Onderzoeken in de rekenles ', waarin concrete voorbeelden genoemd worden hoe je binnen rekenlessen wel degelijk kunt werken aan onderzoekend leren.

Vragen stellen aan kinderen
Belinda Terlouw (KPZ)

In de rekenles geven kinderen antwoord op de vragen van de leerkracht. De vragen die zij zelf stellen zijn vaak gericht op uitleg om te komen tot het goede antwoord. Het liefst een antwoord dat de leerkracht graag wil horen. Hoe kan het dat kinderen die op jonge leeftijd zoveel vragen stellen uit nieuwsgierigheid, die vragen niet meer stellen als zij naar school gaan? Juist de vragen helpen je toch om te leren. Andersom hebben vragen het effect dat iemand zich gezien voelt. Als je oprecht nieuwsgierig bent naar hoe de ander denkt en als je vertrouwen hebt in zijn ontwikkelkracht, geeft dat de ander het gevoel dat zijn zienswijze ertoe doet en biedt dat ruimte aan creativiteit. Je brengt de ander dan letterlijk op verhaal en je kunt dan veel van die ander leren. Dat is in het hele leven zo en dus ook in het onderwijs. Vragen zijn belangrijk in de rekenles en dan vooral vragen die kinderen uitnodigen om zelf na te denken. Zo wordt veel zichtbaar voor de leerkracht en kan er beter op maat gewerkt worden. Als de vragen dan ook nog de creativiteit van de kinderen prikkelen, kan zelfs de leerkracht van de kinderen leren.
In de werkgroep gaan we aan de slag met vragen stellen. Welke vragen nodigen kinderen uit zelf na te denken? Welke vragen nodigen uit tot creatief denken? Wat kun je als leerkracht hiermee? Wat is het effect van deze werkwijze in de rekenles? Hoe kun je in je school een cultuur creëren die gebaseerd is op vragen stellen en dus op oprechte nieuwsgierigheid en vertrouwen in ontwikkelkracht van een ieder die deel uitmaakt van de gemeenschap binnen de school?

Met Sprongen Vooruit groep 1&2
Julie Menne (Menne-Instituut)

Op grond van het promotie-onderzoek Met Sprongen Vooruit heeft Menne Instituut de cursus Met Sprongen Vooruit voor groep 1&2 ontwikkeld. Het doel van deze cursus is leerkrachten inzicht te verschaffen in de reken-wiskundedidactiek zodat kleuters in groep 3 (meer dan) beslagen ten ijs kunnen komen. Reeds 51% van de scholen maakt gebruik van het rekenprogramma Met Sprongen Vooruit.
Tijdens deze workshop maakt u kennis met een aantal activiteiten uit het Rekenspellenboek groep 1&2. U ervaart hoe u door het spelen van spelletjes uit dit boek de gehele leerstof voor het rekenen in groep 1 en 2 op een aantrekkelijke wijze aan de orde kunt stellen. De spelletjes zijn een operationalisering van de rekendoelen voor groep 1 en 2 en passen daardoor in de leerlijn. Door het spelen van de spelletjes en het opvolgen van de didactische aanwijzingen daarbij werkt u niet alleen aan de rekenontwikkeling van kinderen maar ook aan uw eigen professionalisering.
Deelnemers aan deze workshop krijgen een cadeautje! Hiermee kunt u de volgende dag aan de slag zoals Met Sprongen Vooruit bedoelt.

Speels leren en onderhouden van de basisvaardigheden rekenen
Marieke Gribling, Anneke Noteboom (basisschool de Trinoom, SLO)

Dat inzicht in en een goede beheersing van de basisvaardigheden voor het rekenen onmisbaar zijn, weten we allemaal. Toch blijkt dat zowel het leren als het onderhouden van die basisvaardigheden voor heel veel leerlingen in het basisonderwijs een probleem blijft. Flexibel omgaan met getallen, het vlot uit het hoofd rekenen onder 20 en 100 en kennen van de tafels, vraagt én blijft specifieke aandacht vragen van leerlingen. En voor elke leerling betekent dit wat anders. Onze aanpak was het ontwikkelen en inzetten van rekenspellen waarmee de leerlingen precies datgene kunnen oefenen waar ze zelf aan toe zijn. In deze workshop laten we u de verschillende spellen zien en spelen, die specifiek geschikt zijn om de basisvaardigheden voor rekenen te automatiseren en te memoriseren. We bespreken met u de ervaringen die wij met leraren en leerlingen hebben opgedaan en welke rol de leerlingen zelf in dit proces hebben. We stellen aan de orde hoe leerlingen ook zelf de verantwoordelijkheid voor het leren en onderhouden nemen, en hoe hierdoor niet alleen hun rekenvaardigheid, maar ook hun motivatie en plezier in rekenen toenemen.

Meten, bewegen en construeren - Grote Rekendag 2017
Annette Markusse (Hogeschool iPabo)

De 15e Grote Rekendag vindt plaats op woensdag 22 maart 2017. De Grote Rekendag richt zich ook in 2017 op onderzoekend leren. We kozen voor dit jaar als titel van de dag ‘Meten, bewegen en construeren’. Daarbij kregen de activiteiten voor de groepen 3 en 4 een extra speelse invulling. In deze groepen ligt de nadruk op het verkennen van de getallenwereld. Enkele van deze spel- en onderzoeksactiviteiten zijn geschikt gemaakt voor bezoekers van de NRCD. Deelnemers van de workshop krijgen de kans met de spel- en onderzoeks¬activiteiten aan de slag te gaan en met een van de ontwerpers van gedachten te wisselen over hoe de activiteiten aanzetten tot onderzoekend leren.

Facebook en rekencoördinatoren
Michelle Taverne (Stichting School)

Als rekencoordinator ben je o.a. bezig met bronnen verzamelen en ideeen opdoen. Je hebt bijvoorbeeld een vraag over zwakke rekenaars of over het gebruik van de methode. Dat kost best veel tijd om dat allemaal te verzamelen, en soms kun je het antwoord niet vinden. Dit is de reden om een gezamenlijke Facebook-groep op te zetten, waarin inmiddels een grote groep van rekencoordinatoren elkaar gevonden. Je kunt eenvoudig een vraag stellen en krijgt snel een antwoord, je kunt materiaal met elkaar delen, etc. In deze werkgroep kijken we samen hoe dit momenteel werkt, we laten wat voorbeelden zien en we discussiëren met elkaar wat er nog meer mogelijk is wat betreft deze samenwerking.