Historische hoogtepunten van grafische verwerking


Grafieken en Internet

Op het Internet is vrij veel informatie te vinden over grafieken.

Een zeer goed beginpunt is de Gallery of Data Visualization van Michael Friendly, grotendeels gebaseerd op het werk van Edward Tufte. Er zijn heel veel afbeeldingen te vinden van grafieken, waaronder een groot aantal van de in dit artikel genoemde.

Het MacTutor History of Mathematics Archive van de University of St Andrews in Schotland bevat een indrukwekkende hoeveelheid biografieën van wiskundigen.
U vindt er o.a. gegevens over Oresme, Descartes, Halley, d'Alembert, Lambert, Quetelet en Fourier, plus veel verwijzingen naar andere web sites. Helaas is er weinig aandacht voor de geschiedenis van de grafische weergave.
Wel is er o.a. een pagina te zien uit Oresme's Tractatus de latitudinibus formarum.

William Playfair was geen "echte" wiskundige en zijn biografie vindt u dan ook niet op bovengenoemde site. Wat schamele informatie over hem en een exemplaar van zijn grafiek over de prijs van de tarwe is te vinden op een site van het Statistical Services Center van de Western Michigan University.
Plannen voor een biografie van Playfair zijn er wel: zie de web-pagina van Ian Spence. Vooralsnog zijn we echter aangewezen op geschreven bronnen: zie de literatuurverwijzingen.

Biografiën van Joseph Priestley zijn wel op het web te vinden, maar meestal besteden die meer aandacht aan zijn theologische dan aan zijn wetenschappelijke werk. Een voorbeeld is de site geschreven door leden van de Unitarian Universalist Church. Iets meer over zijn bijdrage aan de scheikunde is te vinden op de site van de Woodrow Wilson Foundation.

Quetelet lijkt bij het grote publiek vooral bekend om de zgn. Quetelet Index, ook wel Body Mass Index (BMI) genoemd, die zijn weg gevonden heeft naar de schoolboeken voor wiskunde en inmiddels ook ruimschoots is doorgedrongen tot het WWW. Daar zijn diverse applets te vinden die op basis van lengte en gewicht uw persoonlijke Quetelet Index berekenen (gewicht in kg delen door het kwadraat van de lengte in meters), al dan niet voorzien van commentaar in de stijl van 'te mager!'. Een voorbeeld is het programmaatje op de site van de GGD West-Utrecht.
En dan is er ook nog een heel serieuze site over het gebruik van de BMI bij het onderzoek naar ondervoeding.

Quetelets biografie is te vinden op de bovengenoemde MacTutor website.
Op een site van de James Cook University in Australië vindt U, behalve biografische gegevens over Quetelet ook hele stukken uit de Engelse vertaling van Sur l'homme et le développement de ses facultés, ou Essai de physique sociale, Quetelets hoofdwerk, dat hij schreef in 1835.
Quetelets grafieken hebben we niet op het web kunnen vinden.

Ook het verhaal van Florence Nightingale staat op het web. Bijvoorbeeld op de site van het Florence Nightingale Museum. Op deze pagina is ook informatie te vinden over Nightingale's statistisch werk, in de vorm van een artikel, getiteld The Passionate Statistician. Een ander artikel gaat uitgebreid in op haar statistische grafieken.
Onlangs verscheen een nieuwe biografie van Nightingale, van de hand van Hugh Small. Op het web vindt u informatie over het boek, Florence Nightingale, Avenging Angel. Ook hier weer enige aandacht voor haar grafieken; o.a. een gedigitaliseerde versie van haar beroemde diagram.
De moeite waard is ook de webpagina die de zanger Country Joe McDonald wijdde aan Florence Nightingale, met o.a. een goed verzorgde tijdlijn.

Het grafische werk van Minard staat de laatste tijd opnieuw in de belangstelling. Op het world wide web is een lijst te vinden van alle grafieken die Minard tijdens zijn leven produceerde: The complete graphic works of Charles Joseph Minard. Van sommige van die grafieken zijn ook afbeeldingen beschikbaar.
Minards kaart over Napoleons tocht naar Moskou spreekt ook heden ten dage nog tot de verbeelding, zoals moge blijken uit het feit dat er heel wat versies van op het world wide web te vinden zijn.
Een kopie van de kaart zoals die verscheen in het boek van Marey vormt onderdeel van een sculptuur van de Franse kunstenaar Jean-Louis Faure.
De ontwerpers van sommige van de www-versies van Minards kaart zijn met eigen toevoegingen gekomen.
Zo is er een kaart die op dynamische wijze de beweging van het leger van Napoleon verbeeldt.
Studenten van de University of Texas bewerkten Minards kaart, als praktische opdracht bij het vak 'Information Design'. De meeste van die kaarten zijn op het web te vinden. Een van de afbeeldingen is een bewerkte versie van de kaart, waar op geklikt kan worden voor allerlei achtergrondinformatie.
Hetzelfde geldt voor deze versie van de kaart.
De projecten van deze studenten zijn te bereiken vanaf de volgende adressen:
projecten 1996
of:
projecten 1997
Nog een aantal voorbeelden van bewerkingen van de kaart van Minard zijn te vinden op een site van Michael Friendly.

Over kaarten is enorm veel informatie te vinden op het web. Een van de meest complete sites is Odden's Bookmarks - een prima uitgangspunt voor een zoektocht over het web.
Meer specifiek over de geschiedenis van de cartografie gaat de site van Tony Campbell, die een groot aantal links bevat naar andere paginas op dit gebied.

Marey wordt op het internet vooral genoemd als een van de pioniers van de film. Zo is er bijv. een pagina met wat informatie over zijn pogingen de menselijke beweging grafisch vast te leggen.

Over Sir Francis Galton is veel informatie te vinden op de site van de James Cook University in Australië. Met o.m. enkele stukken uit Galtons Memories of My Life uit 1908.

Wat betreft de eigentijdse grafieken, die zijn op het web goed vertegenwoordigd. We houden het bij één voorbeeld: de "snapshots" uit de Amerikaanse krant USA Today. Goede voorbeelden van grafieken die zondigen tegen Tufte's criterium van de maximalisatie van de zgn. "data-ink ratio", die we in dit verband misschien beter de "data-pixel ratio" zouden kunnen noemen.


 

 
Terug vorige bladzijde volgende bladzijde  Volgende

 
inhoud | inleiding | prille begin | Lambert | Playfair | Quetelet | Nightingale | Minard | kaarten | Lalanne | 'golden age' | pictogrammen | onderwijs | links | literatuur | index


Historische hoogtepunten van grafische verwerking -  © NIEUWE WISKRANT - maart 1999

voor het laatst bijgewerkt op: 19 september 1999