Het duurde tot ver in de 18e eeuw voor het gebruik van de grafische weergave van gegevens als "echt wetenschappelijk" instrument werd beschouwd. In de weinige publikaties uit die tijd waarin wel grafieken waren opgenomen, waren deze meestal uitsluitend bedoeld om de resultaten van proeven en waarnemingen weer te geven en zelden werd de grafiek zelf gebruikt om de relatie tussen variabelen te analyseren.

Klik op het plaatje om de grafiek te zien

Een uitzondering op de regel was de Zwitser-Duitser Johann Heinrich Lambert (1728-1777). Hij maakte in zijn publikaties veelvuldig gebruik van grafieken die hij zeer zorgvuldig construeerde. Een mooi voorbeeld vormen de nevenstaande grafieken waarin hij weergeeft hoe de temperatuur varieert in de loop van het jaar op verschillende diepten onder de grond. In de bovenste grafiek is goed te zien hoe Lambert door de punten, die corresponderen met de waarnemingen, een "passende" kromme construeerde. De grafiek daaronder laat zien hoe deze kromme verandert met de diepte onder de grond. (J.H. Lambert: Pyrometrie, Berlijn, 1779).

De volwaardige plaats die Lambert inruimde voor de grafische methode voor het vinden van het verband tussen variabelen blijkt uit dit citaat uit zijn Theorie der Zuverlässigkeit der Beobachtungen und Versuche:

Wij hebben in het algemeen twee veranderlijke grootheden, x en y, die met elkaar vergeleken worden d.m.v. waarnemingen, zodat we voor iedere waarde van x, die kan worden beschouwd als een abscis, de bijbehorende ordinaat y kunnen bepalen. Zouden de experimenten of waarnemingen geheel en al nauwkeurig zijn, dan zouden deze ordinaten een aantal punten opleveren waardoor een rechte of kromme lijn getrokken kon worden. Maar daar dit niet zo is, wijkt de lijn in meerdere of mindere mate af van de waarnemingspunten en moet daarom zodanig getrokken worden dat hij zo dicht mogelijk bij zijn ware positie komt en als het ware door het midden van de gegeven punten gaat.

Klik op het plaatje om de grafiek te zien

Lambert gebruikte zijn grafieken niet alleen als registratie van waarnemingen, maar ook als middel om de relaties tussen variabelen verder te onderzoeken. Zo maakte hij een grafiek van gegevens over magnetische variatie en leidde daaruit af dat het hier om een periodiek verschijnsel gaat en niet om een lineaire toename, zoals anderen beweerden.

Klik op het plaatje om de grafiek te zien

Een fraai staaltje grafische redeneerkunst is Lamberts afleiding van de verdampingssnelheid van water als functie van de temperatuur. In Lamberts figuur 4 - uit 1769 - stelt DEF het waterniveau in een buis voor, uitgezet tegen de tijd. ABC brengt de temperatuur gedurende diezelfde periode in beeld. Lambert bepaalde de helling van de raaklijn aan DEF in een aantal punten (getekend is DEG, de raaklijn in het punt E) en zette die uit tegen de temperatuur (figuur 5).

In de in Berlijn gepubliceerde Memoires de l'Academie Royale des Sciences et Belle-Lettres verschenen in de tweede helft van de 18e eeuw een dertigtal grafieken van de hand van Lambert.
Het belang dat Lambert hechtte aan het gebruik van grafieken werd echter niet gedeeld door de meerderheid van de wetenschappers uit zijn tijd.
In de meeste andere wetenschappelijke tijdschriften werden helemaal geen grafieken afgedrukt in de 18e eeuw. Nog in de eerste helft van de 19e eeuw waren grafieken een zeldzaamheid in wetenschappelijke publikaties.
Daar kwam maar langzaam verandering in. En pas ruim 100 jaar na Lambert begon men het gebruik van grafische technieken voor het vinden van de beste benadering van een serie experimentele gegevens in verband te brengen met de in de 19e eeuw ontwikkelde mathematische foutentheorie.